Długo zastanawiałam się, czy w ogóle pisać recenzję tej książki, czy po prostu pozostawić odczucia po jej przeczytaniu sobie. Zdecydowałam jednak, że tego typu publikacji nie można przemilczeć, a wrażenia, jakie po sobie zostawiła, nie mogę schować we wnętrzu, by samo się przetrawiło. Inny świat to jedna z tych książek, o których trzeba mówić głośno, by człowiek nigdy nie zapomniał o tym, do czego jest zdolny.
Gustaw Herling-Grudziński (ur. 20 maja 1919 w Kielcach, zm. 4 lipca 2000 w Neapolu) – polski pisarz, eseista, krytyk literacki, dziennikarz, żołnierz, więzień łagrów i obozów NKWD. W marcu 1940 roku został w Grodnie aresztowany za próbę przedostania się na Litwę i skazany na 5 lat pracy w obozie. Trafił do Jercewa, a Inny świat jest zapisem wspomnień z czasu, jaki tam spędził.
Trudno mi pisać o tej książce. Czytałam ją w grudniu i robiłam to na raty. Ogrom cierpienia ludzkiego, jakie wylewał się ze stronic książki, nie pozwalał mi na dłużej zagłębić się w lekturze. Inny świat nie jest książką, przy której usiądziesz wieczorem i spędzisz w skupieniu kilka godzin. To lektura, która wymaga czasu. Nie tylko na czytanie, ale przede wszystkim na przetrawienie jej treści. To książka, która robi ogromne wrażenie na czytelniku i nie pozostawia go obojętnym. Każe zastanowić się nad sobą i rodzajem ludzkim, pozwala docenić to, co się ma.
Doprawdy, jesteśmy szczęściarzami i często nawet nie jesteśmy tego świadomi. Każdy może znaleźć powód, by ponarzekać czasem na swój los, ale czytając wspomnienia ludzi, którzy przetrwali nieludzkie warunki bytowe i nieludzkie traktowanie, można dojść do wniosku, że to nasze narzekanie, w porównaniu do tego, co ludzie przeszli w czasie wojny w obozach pracy, jest niczym nieuzasadnione i powinniśmy się za to wstydzić.
W swoich wspomnieniach, Gustaw Herling-Grudziński opisuje obozową codzienność - niewygody, głód, ciężką i wyniszczającą pracę, zmęczenie, ściśle ustaloną hierarchię więźniów. Uwydatnia absurdalne powody, przez które ludzie otrzymywali wysokie wyroki i jeszcze bardziej absurdalne sytuacje, które mogły kosztować życie. Inny świat to zapis ludzkiego okrucieństwa i upodlenia człowieka, gdy potrzeba zaspokojenia głodu staje się jedynym czynnikiem kierującym działaniem ludzkim, popychającym do kradzieży czy handlu własnym ciałem.
"Przekonałem się wielokrotnie, że człowiek jest ludzki w ludzkich warunkach, i uważam za upiorny nonsens naszych czasów sądzenia go według uczynków, jakich dopuścił się w warunkach nieludzkich."
Inny świat to także świadectwo ludzkiego hartu ducha, kiedy w tak nieludzkich warunkach więźniowie czynili wszystko, by zyskać chociaż namiastkę normalności i potrafili wymyślić jakiś sposób, by chociaż na krótki czas poprawić swoją sytuację. To także dowód na to, jak ważna jest dla człowieka nadzieja - na wolny od pracy dzień, na list od rodziny, widzenie z małżonkiem czy koniec wyroku. Bez nadziei, choćby i nawet tylko ona pozostała, człowiek nie jest w stanie przeżyć.
"Tylko w więzieniu łatwo jest zrozumieć, że życie bez czekania na cokolwiek nie ma najmniejszego sensu i wypełnia się po brzegi rozpaczą."
Podczas pobytu w Jercewie, Herling-Grudziński poznał historie wielu towarzyszy niedoli. Umieścił je w swoich wspomnieniach, a całość jego zapisków nie jest jedynie zbiorem relacji i suchych faktów. Autor spisał je bardzo obrazowym i pełnym metafor językiem, dzięki czemu nie trudno wyobrazić sobie wszystko to, co widział i czego doświadczył.
Inny świat jest jedną z wielu publikacji, z których możemy poznać okrucieństwa wojny i systemu totalitarnego. Ważne jest, by ludzie poznawali takie właśnie relacje, bo nikt inny lepiej nie uzmysłowi ogromu zła, jakie one ze sobą niosą, niż naoczny świadek. Zawsze, po przeczytaniu podobnego dzieła, zachodzę w głowę, czemu gatunek ludzki nie potrafi żyć w zgodzie i nigdy nie mogę wyjść z szoku, do czego jest zdolny.
Ze względu na charakter książki, nie jestem w stanie ocenić jej w skali punktowej, dlatego też recenzję pozostawię bez oceny.
Inny świat to jedna z lektur, które warto przeczytać. Zapewniam, że spotkanie z dziełem Gustawa Herlinga-Grudzińskiego nie będzie ani łatwe, ani przyjemne. Warto jednak się z nim zmierzyć, by zrozumieć. Polecam!
Zaczytanego wieczora,
Szczegółowe informacje:
Tytuł: "Inny świat"
Autor: Gustaw Herling-Grudziński
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Rok wyd.: 2005
Stron: 356
Oprawa: miękka
Cena okładkowa: 29,99 zł
